ENDODONCJA - LECZENIE KANAŁOWE

Endodoncja – to dział stomatologii zachowawczej, która zajmuje się leczeniem kanałowym zębów. Leczenie takie jest konieczne, kiedy proces zapalny obejmuje miazgę (nerw) zęba.

Żeby zrozumieć na czym polega leczenie kanałowe, warto wiedzieć jak zbudowany jest ząb i dlaczego leczenie endodontyczne jest tak skomplikowane.

Ząb jest zbudowany z zębiny, szkliwa i cementu korzeniowego. Zębina stanowi rdzeń. Jest ona pokryta szkliwem, a w części korzeniowej cementem. Wewnątrz zęba występuje przestrzeń, w której znajdują się nerwy i naczynia krwionośne zęba, czyli tzw. miazga zęba, odpowiedzialna za jego procesy życiowe.

Budowa zęba

Najczęściej powodem zakażenia miazgi zęba jest próchnica (często próchnica rozwijająca się niepostrzeżenie pod starym wypełnieniem). Na początku procesu próchnicowego, gdy bakterie niszczą twardą zewnętrzna część zęba (szkliwo i zębinę), wystarczy założyć tylko wypełnienie (plombę). Jeśli jednak zlekceważymy lub przeoczymy ten etap to bakterie będą drążyły głębiej, dochodząc do wewnętrznej, miękkiej części zęba (miazgi zęba) i zaczną się w niej rozmnażać powodując jej zapalenie.

Nieleczona infekcja miazgi prowadzi z czasem do stanu ropnego wokół korzenia, a w końcowym rezultacie stanu zapalnego kości wokół zęba. Zdarza się również, że do stanu zapalnego miazgi dochodzi w zdrowym zębie, pozbawionym ubytków. Z taką sytuacją możemy mieć do czynienia między innymi u Pacjentów z zaawansowaną chorobą przyzębia (paradontozą), starciem patologicznym po urazie zębów lub po leczeniu ortodontycznym.

Bywają również sytuacje, kiedy ząb z zapalnie zmienioną miazgą może nawet przez kilka lat być zakażony i nie dawać żadnych oznak dolegliwości jednak ze zdjęcia rentgenowskiego wynika, że takie leczenie jest niezbędne. Czasami reaguje on zbyt mocno na zimno i ciepło, nagryzanie lub zmienia kolorna ciemniejszy. W tym czasie bakterie w systemie kanałów korzeniowych mogą doprowadzić do powstania procesów zapalnych tkanek otaczających ząb, które mogą być punktem wyjścia choroby odogniskowej i długotrwałych stanów podgorączkowych.

Czasami zdarza się, że procesy zapalne tkanek otaczających zainfekowany ząb mogą ulec zaostrzeniu i wówczas powodują silne dolegliwości bólowe lub obrzęk. Ząb z zakażoną przez bakterie miazgą może być po prostu usunięty, ale może też być przeleczony kanałowo i jeszcze przez wiele lat spełniać swoją funkcję.

Przebieg leczenia kanałowego

Przed rozpoczęciem leczenia zawsze należy zrobić zdjęcie rentgenowskie, które umożliwia ocenę warunków anatomicznych korzeni jak również obecność zmian okołowierzchołkowych. Zdjęcie pokazuje także czy ząb był wcześniej leczony i czy poprzednie leczenie było prawidłowe.

Następnie lekarz otwiera wnętrze zęba, ostrożnie otwiera wejścia kanałów. Długość kanałów zostaje ustalona na podstawie zdjęcia rentgenowskiego i/lub przy pomocy elektronicznego urządzenia (endometru) do mierzenia długości kanałów.

System kanałów korzeniowych opracowuje się specjalnymi narzędziami ze stopów niklowo-tytanowych, tak żeby usunąć również zainfekowaną bakteriami z miazgi zębinę z wewnętrznych ścian kanałów. Narzędzia te pozwalają na opracowanie nawet bardzo krętych i wąskich kanałów. Równocześnie kanał jest płukany różnymi środkami chemicznymi o działaniu przeciwbakteryjnymi.

Po oczyszczeniu, poszerzeniu i osuszeniu kanałów korzeniowych kanały wypełnia się gutaperką oraz specjalną pastą uszczelniająca (sealerem). Chodzi o to, by system kanałowy zamknąć hermetycznie i zabezpieczyć przed bakteriami.

Prawidłowe leczenie kanałowe wymaga czasu i cierpliwości lekarza, rzadko kończąc się na jednej wizycie. Prawidłowe wypełnienie kanału wymaga od operatora dużej sprawności i doświadczenia.

Na powodzenie leczenia kanałowego w dużym stopniu ma wpływ sposób odbudowy zęba po leczeniu. Jak wynika z badań założenie dużej plomby nie zawsze jest wystarczające. Wskazana jest niekiedy odbudowa protetyczna za pomocą inlay, onlay lub korony protetycznej.

Wybrane rodzaje zabiegów

Leczenie biologiczne miazgi

Celem leczenia biologicznego jest zachowanie przy życiu miazgi (wewnętrznej tkanki zęba), w sytuacji wystąpienia początkowych postaci zapalenia miazgi (zapaleń odwracalnych). Zakończone sukcesem pozwala na osiągnięcie najlepszego efektu leczniczego - żywego, naturalnego zęba.
Leczenie to polega na usunięciu przyczyny choroby, którą zwykle jest próchnica lub uraz zęba oraz zabezpieczenie zęba zastosowaniem specjalnych preparatów ochronnych i wypełnieniem ubytku. Metoda ta daje ogromną szansę zachowania zęba, ale warunkiem jej zastosowania jest miazga w stanie zapalenia odwracalnego - dlatego ważne jest wczesne wychwycenie ubytku próchnicowego lub jak najszybsze zgłoszenie się po urazie zęba do gabinetu stomatologicznego.

Leczenie nieodwracalnych zapaleń miazgi

Ta metoda leczenia stosowana jest z powodzeniem w bardziej zaawansowanych fazach zapalenia miazgi. Istotą leczenia kanałowego jest usunięcie z komory i kanałów korzeniowych zęba chorej miazgi, mechanicznym poszerzeniu i odkażeniu kanałów oraz szczelnym ich wypełnieniu specjalnymi materiałami. Po tym etapie dalsza część kuracji przebiega typowo.

Leczenie martwicy i zgorzeli miazgi

Leczenie to różni się od leczenia kanałowego zapaleń miazgi nieodwracalnych koniecznością większego poszerzenia kanałów zęba oraz stosowaniem silnych środków odkażających, w celu pozbycia się bakterii mogących stanowić zagrożenie dla całego organizmu.

Leczenie zapaleń tkanek około wierzchołkowych

Zapalenia tkanek okołowierzchołkowych, czyli tkanek otaczających korzeń zęba mogą stanowić poważny problem dla Pacjenta. Mogą wystąpić dolegliwości bólowe, utrudnienie żucia a w niektórych przypadkach obrzęk tkanek, gorączka, ogólne osłabienie, chociaż zdarza się, że przebiegają bezobjawowo. Leczenie tych schorzeń przebiega podobnie jak leczenie w przypadku martwicy czy zgorzeli miazgi, czasami wymaga większej liczby wizyt i rozłożenia ich w czasie.

Rewizja leczenia kanałowego (powtórne leczenie kanałowe)

Większość zębów prawidłowo przeleczonych kanałowo i szczelnie odbudowanych może przetrwać tak długo jak zęby naturalne. Jednak w niektórych przypadkach mimo leczenia kanałowego proces chorobowy postępuje. Czasem po paru miesiącach, a nawet latach od zakończenia leczenia endodontycznego ząb może zacząć boleć. Jeśli pierwsze leczenie kanałowe nie powiodło się lub pojawiły się dodatkowe komplikacje można nawet trzeba przeprowadzić powtórne leczenie kanałowe.

Rewizję leczenia endodontycznego przeprowadza się w sytuacji:

• występowania dolegliwości bólowych ze strony zęba leczonego kanałowo
• widocznego na zdjęciu rentgenowskim nieprawidłowego wypełnienia kanałów korzeniowych, gdy ząb jest przeznaczony do leczenia protetycznego (korony protetyczne, wkłady koronowo-korzeniowe, mosty),
• występowania widocznych na zdjęciu rentgenowskim zmian w kości, które nie wygoiły się po leczeniu kanałowym.

Powtórne leczenie endodontyczne jest trudniejsze i bardziej skomplikowane niż pierwotne. Wiąże się z koniecznością usunięcia materiału wypełniającego kanały czy odnalezieniem pominiętego kanału.